Aanleiding
Met de inwerkingtreding van de Spreidingswet per 1 februari 2024 heeft Geertruidenberg de wettelijke taak gekregen om 125 asielzoekers op te vangen. Daarnaast loopt opvang van vluchtelingen in het Hoge Veer op termijn af. Dit betekent dat we ook een alternatieve opvanglocatie moeten vinden voor de Oekraïners die nu ruim twee jaar in onze gemeente wonen. Omdat dit complexe maatschappelijke vraagstuk veel mensen bezighoudt is ervoor gekozen om inwoners vroegtijdig te betrekken in het proces wat we als gemeente doorlopen om aan onze wettelijke taakstelling te voldoen.
Gezien de recente ontwikkelingen in het nieuwe regeerakkoord, waar wordt gesproken over het intrekken van de Spreidingswet, zal bij het aanwijzen van de opvanglocatie de raad de keuze gegeven worden om de te huisvesten doelgroepen te bepalen. Vooralsnog wordt het traject om te komen tot een definitieve opvanglocatie in de gemeente Geertruidenberg doorgezet, maar de te huisvesten doelgroep wordt later definitief ingevuld.
Proces
Een eerste stap in dit proces is om met elkaar te onderzoeken aan welke criteria een opvanglocatie moet voldoen. Er zijn drie bijeenkomsten georganiseerd om met inwoners en ondernemers uit de gemeente te spreken over onderwerpen als veiligheid, bereikbaarheid, voorzieningen, dagbesteding of de grootte van de opvang. Daarnaast hebben zij hun mening kunnen delen in een online enquête. Ieder adres in de gemeente is uitgenodigd om deel te nemen aan de participatiebijeenkomsten of de enquête. Tijdens de fysieke bijeenkomsten is aan de deelnemers gevraagd of zij wilden deelnemen aan de werkgroep. De werkgroep heeft vervolgens alle informatie uit de bijeenkomsten en enquête geclusterd, geprioriteerd en verwerkt tot een lijst met criteria (zie bijlage I).
Participatiebijeenkomsten
Om te achterhalen aan welke criteria een opvanglocatie moet voldoen zijn drie bijeenkomsten georganiseerd om hier met elkaar over in gesprek te gaan. Inwoners en ondernemers zijn uitgenodigd om deel te nemen aan een van de bijeenkomsten op 16 april in Raamsdonk, 17 april in Geertruidenberg of 24 april in Raamsdonksveer. Ongeveer 150 personen hebben deelgenomen aan de bijeenkomsten.
Alle deelnemers hebben over drie thema’s gesproken: veiligheid, sociale aspecten en fysieke/ruimtelijke aspecten. Zij hebben hun gedachten kunnen delen door deze op memo’s op grote vellen te plakken. Per onderwerp was er ruimte om zorgen, kansen en overige opmerkingen te plakken. Hierna werd onder leiding van een gespreksleider gesproken over de memo’s die waren opgeplakt. Aanvullingen, nuanceringen en verduidelijkingen aan de hand van de gesprekken zijn erbij geplakt. Voor elk van de thema’s was 25 minuten de tijd om deze te bespreken, daarna werd door gewisseld zodat elke deelnemer over elk thema mee kon denken. Om aan te geven welke zaken volgens de deelnemers prioriteit hebben, heeft iedere deelnemer drie stickers gekregen om op de memo’s te plakken die zij het belangrijkst vonden.
Enquête
De onderwerpen die zijn besproken tijdens de bijeenkomsten zijn ook uitgevraagd middels de enquête. De enquête is (net als de tafels tijdens de participatiebijeenkomsten) onderverdeel in drie thema’s: veiligheid, sociale aspecten en ruimtelijke/fysieke aspecten. Per thema is gevraagd om zorgen, kansen en overige opmerkingen te delen. De enquête heeft open gestaan op de website van de gemeente van 5 april tot en met 24 april. In totaal hebben 208 personen deze ingevuld, echter hebben niet alle respondenten alle vragen ingevuld.
Van input naar criteria
Tijdens de bijeenkomsten is gevraagd aan de deelnemers of zij zich wilden aanmelden voor de werkgroep om mee te denken om tot een lijst met criteria te komen. Inwoners uit alle drie de kernen hebben zich aangemeld om deel te nemen. De werkgroep is twee keer bij elkaar gekomen in een deels wisselende samenstelling. Tijdens de eerste bijeenkomst zijn 12 inwoners aangesloten, tijdens de tweede bijeenkomst waren dat er 8. Daarnaast waren de betrokken ambtenaren uit de gemeente aanwezig. Het doel van de werkgroep was om vanuit alle opgehaalde informatie (bijeenkomsten + online enquête) te komen tot een lijst met criteria waar een opvanglocatie aan moet voldoen en die kan rekenen op draagvlak.
De eerste bijeenkomst is gebruikt om per thema (veiligheid, sociale aspecten en fysieke aspecten) te clusteren en te prioriteren. Per thema zijn de belangrijkste punten geïnventariseerd. Dit waren de punten die meermaals genoemd werden en/of waar prioriteit aan was gegeven middels het plakken van stickertjes.
Doel van de tweede bijeenkomst was om een lijst van criteria op te stellen waar de werkgroep achter staat op basis van de belangrijkste punten per thema. Uitkomst van deze bijeenkomst is de lijst van criteria, zie bijlage I. Alle leden van de werkgroep die bij deze bijeenkomst aanwezig waren hebben aangegeven achter deze lijst met criteria te staan en deze zo aan te willen bieden aan de gemeenteraad namens de inwoners die input hebben geleverd tijdens de bijeenkomsten of via de enquête.
Vragen en aanvullende opmerkingen
Naast de input die is opgehaald met betrekking tot criteria voor vluchtelingenopvang zijn ook andere opmerkingen en vragen meegegeven door de deelnemers van de bijeenkomsten en respondenten van de enquête. Hierbij valt te denken aan opmerkingen zoals ‘geen opvang’ en ‘openhouden Hoge Veer’. Omdat we toewerken naar criteria voor opvanglocaties zijn opmerkingen als deze buiten beschouwing gelaten.
Echter was er sprake van opmerkingen die opvielen omdat ze meerdere malen werden opgeschreven of prioriteit aan werd gegeven waar we graag een vervolg aan zouden geven.
- Het open houden van het Hoge Veer, indien leefbaar werd in totaal (online en fysiek) meer dan 50 keer benoemd en werden tientallen stickers op geplakt. Redenen die hiervoor werden gegeven waren onder andere dat de mensen die daar wonen al helemaal ingeburgerd zijn en dat er weinig overlast wordt ervaren.
- Duidelijke communicatie vanuit gemeente naar bewoners over besluiten die genomen worden, financiën en eventuele effecten/kansen voor onze eigen mensen (positief). We zullen hier aandacht voor houden in het vervolg van het proces.
- Het belang van evaluatie werd meermaals genoemd. Evalueren hoe het straks gaat op de opvanglocaties en tussentijds bijsturen waar nodig. Dit zullen we inbedden in het proces door onder andere een klankbordgroep op te richten wanneer een locatie wordt geopend.
Ongeveer 20 opmerkingen gingen over het weigeren van opvang. Hierbij valt te denken aan opmerkingen als ‘geen opvang’ en ‘weigeren’. Gezien opvang een wettelijke taak is geworden zijn gemeenten verplicht op opvang te realiseren en is weigeren of het niet realiseren van opvang niet aan de orde. Echter is het wel een signaal wat uit de bijeenkomsten naar voren kwam.
Daarnaast zijn er zowel tijdens de bijeenkomsten als in de enquête vragen gesteld en werd benoemd dat een aantal zaken nog niet voor iedereen duidelijk zijn. We vinden het een belangrijk signaal dat er nog veel vragen leven in onze lokale samenleving omtrent het onderwerp vluchtelingenopvang. De vragen die zijn gesteld zullen beantwoord worden in een Q&A welke gedeeld zal worden op de website van de gemeente.
Vervolg
21 mei besluit het college of zij de lijst met criteria ter vaststelling voor wil leggen aan de gemeenteraad. De gemeenteraad zal 4 juni tijdens een openbare vergadering ‘de raad debatteert’ inhoudelijk in gesprek gaan met het college over de criteria. Op 11 juni zal tijdens een openbare vergadering ‘de raad besluit’ een besluit genomen worden over de criteria. Zodra de criteria zijn vastgesteld gaat de gemeente op zoek naar geschikte locaties voor opvang. De verwachting is dat in het vierde kwartaal van 2024 een lijst met meest geschikte locaties aan de gemeenteraad zal worden voorgelegd.